niedziela, 24 listopada 2013

Adventus episcopi. Pozaliturgiczne aspekty inauguracji władzy biskupiej w Polsce średniowiecznej na tle europejskim

JACEK MAJEWSKI, Adventus episcopi. Pozaliturgiczne aspekty inauguracji władzy biskupiej w Polsce średniowiecznej na tle europejskim,  Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013, ss. 208, streszczenie w j. ang., indeks nazw osobowych i geograficznych.


Publikacja dotyczy mało dotychczas obecnego w badaniach nad polskim średniowieczem zagadnienia inauguracji władzy biskupiej. Publikacja przedstawia recepcję, rozwój i cechy charakterystyczne  adwentu biskupiego w okresie średniowiecza na wybranych przykładach z całej Europy. Autor prezentuje jego drogę i recepcję w średniowiecznej metropolii gnieźnieńskiej, szczególną uwagę poświęcając w badaniach inauguracjom biskupów krakowskich i wrocławskich.

Praca dzieli się na cztery rozdziały. W pierwszym rozdziale przedstawiono antyczne korzenie introitu biskupiego i ich rozwój w Europie w średniowieczu. W rozdziale drugim przedstawiono szczegóły adwentu biskupiego: przygotowania, czas uroczystości, uczestników i miejsce jego sprawowania. Rozdziały III i IV poświęcone są rozwojowi ceremonii adventus episcopi w Polsce do początku XV w. i XVI w.

Badania Autora pokazują szczególne miejsce i rolę polityczno-religijną  biskupa w średniowiecznym społeczeństwie podkreślaną w trakcie inauguracji jego władzy. Autor wskazuje na istotną rolę adventus episcopi i rytów jemu towarzyszących w prawno-społecznym krajobrazie średniowiecznej Europy i Polski. Badania Autora podkreśliły rolę introitu biskupiego jako zwieńczenia procesu legitymizacji władzy biskupiej w terenie kanonicznie powierzonym jego pieczy, szczególnie w przypadkach kontrowersji w okolicznościach wyboru i obejmowania władzy przez nowego biskupa. Autor w zakończeniu postuluje także by podjąć interdyscyplinarne badania nad inauguracją władzy biskupiej w Polsce średniowiecznej mogące rzucić nowe światło na dotychczasowe wnioski.

Piotr Szukiel, Wrocław

* * *

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział pierwszy. Geneza i antecedencje
I. Antyczne korzenie
II. Średniowieczny rodowód

Rozdział drugi. Średniowieczny rytuał
I. Przygotowania
II. Czas uroczystości
III. Aktorzy i ich scena
Podsumowanie

Rozdział trzeci. Recepcja rytuału adventus episcopi w Polsce do początku XV wieku

Rozdział czwarty. Miejsce rytuału adventus episcopi w ceremonii inauguracji władzy biskupiej w kościele polskim do początku XVI wieku
I. Uwagi wstępne
II. Czas uroczystości
III. Uczestnicy
IV. Struktura ceremonii adventus episcopi w Polsce na przełomie XV i XVI wieku
V. Przysięga
VI. Sacrum w uroczystości ceremonialnego wejścia
VII. Złoty kielich jako dar specjalny z okazji introitu

Zakończenie

Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks nazw osobowych
Indeks nazw geograficznych
Summary